Thập Thiện Nghiệp là nguồn gốc của tất cả những điều tốt đẹp trong thế gian và cả sau khi chúng ta qua đời. Nếu chúng ta tu tập Thập Thiện Nghiệp, chúng ta sẽ có một cuộc sống vui vẻ, hạnh phúc trong hiện tại và cả sau này. Trong bài viết dưới đây, Hải Vi Seo sẽ giới thiệu về môn tu Thập Thiện Nghiệp để các bạn đọc có thể hiểu rõ hơn.
Thập thiện nghiệp là gì?
Thập Thiện Nghiệp có thể được gọi là Thập Thiện Giới hoặc Thập Thiện Pháp, tùy thuộc vào cách diễn đạt khác nhau trong các phương diện ứng dụng, như nghiệp, giới luật hoặc pháp tu.
Thập thiện nghiệp được coi là 10 nghiệp lành Phật dạy
Thập Thiện Nghiệp bao gồm 10 hành động lành. Trong Thập Thiện Nghiệp, từ “nghiệp” có nghĩa là các hành động hoặc tác động. Các hành động này có thể được chia thành lành, dữ hoặc không lành không dữ. Lành theo đạo Phật đề cập đến các hành động có lợi cho chúng sinh trong hiện tại và tương lai. Trong khi đó, dữ là các hành động gây hại cho chúng sinh trong hiện tại và tương lai.
10 điều dạy Thập Thiện Nghiệp theo đạo Phật
Có rất nhiều loại nghiệp và không thể liệt kê hết được. Tuy nhiên, chúng ta có thể phân loại thành 10 loại nghiệp lành và 10 loại nghiệp dữ. Những loại nghiệp này xuất phát từ ba nguồn: hành động, lời nói và ý nghĩ.
Không sát sinh
Không có gì hạnh phúc hơn việc được sống và không có gì quý giá hơn việc không gây hại cho sinh mạng của người khác. Một con chim sắp bị giết có thể bay lượn tự do giữa khoảng trời rộng lớn và một con cá sắp bị đánh vảy có thể bơi lội tự do giữa khoảng nước mênh mông, chúng rất hạnh phúc khi được sống tự do.
Trong khi đó, trong thời khắc gần chết, được thoát khỏi nguy hiểm là niềm hạnh phúc lớn lao nhất của tất cả mọi loài. Do đó, phóng sanh để không gây hại sinh mạng là một trong những hành động lành đầu tiên trong Thập Thiện Nghiệp.
Phật đã dạy rằng không nên giết hay ăn thịt các sinh vật để tránh việc phạm hai tội lớn. Tội đầu tiên là giết hại các vị lai Phật vì tất cả chúng sinh đều là chư Phật vị lai. Tội thứ hai là giết lộn, ăn lầm bà con, người thân trong nhiều đời, nhiều kiếp.
Trong kinh Bồ Tát giới cũng đã nói rằng tất cả các chúng sinh đều là họ hàng ta, cha mẹ của chúng ta đã chết và được sanh lại trong nhiều đời và kiếp. Những người không giết hại sinh vật sẽ được mở rộng lòng từ bi, nhân chính để tu hành và trở thành Phật, và cũng sẽ nhận được 10 pháp lành trong Thập Thiện Nghiệp:
- Kính trọng tất cả chúng sinh.
- Mở rộng lòng từ bi đối với tất cả chúng sinh.
- Loại bỏ thói quen giận dữ.
- Cơ thể khỏe mạnh.
- Tuổi thọ kéo dài.
- Được Thiên thần hỗ trợ.
- Ngủ ngon giấc và không có ác mộng.
- Loại bỏ mọi mối oán thù.
- Không bị đọa vào ba đường ác.
- Sau khi chết, được sanh lên cõi Trời.
Không trộm cướp
Không lấy của người khác và không trộm cắp là hành động đúng đắn và công bằng. Mỗi người đều cần tài sản để đảm bảo cuộc sống hiện tại và tương lai của mình, và việc bị mất tài sản do trộm cắp cũng gây đau đớn và buồn phiền không khác gì mất một phần sanh mạng.
Bên cạnh đó, nếu mình không muốn người khác lấy của mình, thì mình cũng không nên lấy của người khác. Xã hội chỉ có thể tồn tại được khi mọi người đều tôn trọng lẽ công bằng.
Nếu không trộm cắp, mỗi người sẽ được sống an yên và không phải lo sợ bị truy tầm bởi pháp luật hay giữ mối oán thù với người khác. Xã hội cũng sẽ trở nên bình yên và không có cảnh giành giật hay tranh chấp tài sản.
Theo Thập Thiện Nghiệp, việc không trộm cắp sẽ đem lại nhiều pháp lành, bao gồm sự bảo vệ tài sản, sự tin cậy của người khác, sự khen ngợi và lòng an ổn trong cuộc sống. Khi chết, người không trộm cắp sẽ được sanh lên cõi trời.
Không tà dâm
Dâm dật là điều gây cho người ta phải trải qua vòng luân hồi. Nó làm ngăn cản con đường tu giải thoát và người xuất gia muốn đạt được thành đạo phải đoạn trừ chúng trong tâm và thân. Nếu không trừ được dâm dật trong lòng, thì không thể thoát khỏi vòng xoay sinh tử.
Trong gia đình, Phật chỉ ra rằng chúng ta nên tránh tà dâm, tức là chỉ khi kết hôn chính thức mới được ăn ở, và phải giữ tiết độ, không ngoại tình, lang chạ.
Nếu chồng và vợ đều không tà dâm, không ngoại tình, thì cuộc sống sẽ đầm ấm và hạnh phúc. Gia đình sẽ tốt đẹp, sự nghiệp sẽ vững vàng, bà con đôi bên sẽ hạnh phúc, và mọi người trong xóm làng sẽ quý chuộng và tôn trọng.
Theo Kinh Thập Thiện Nghiệp, không tà dục và giữ được tịnh hạnh sẽ mang lại bốn lợi ích: sáu căn (mắt, tai, mũi, lưỡi, thân, ý) đều được bảo vệ, loại bỏ những phiền muộn và rối loạn, không ai dám xâm phạm vợ chồng con cái, và được người khác khen ngợi và tốt đẹp.
Không nói dối
Nói thật là nói như thế nào, trong tâm và lời nói phải đồng nhất. Khi có việc cần nói, phải nói đúng, không nên nói sai hay giấu giếm. Nếu sợ hãi hoặc khiếp nhược mà nói dối, càng nên tránh, vì nó sẽ dẫn đến tình trạng che giấu tội lỗi và không chịu sửa chữa.
Nói dối để thu lợi hay khoe khoang càng nặng tội, và sẽ làm mất lòng người xung quanh, khiến họ không tin vào lời nói của mình. Đặc biệt, nhà buôn nói dối sẽ dẫn đến ế hàng, và kẻ học Đạo nếu nói dối về việc đạt được thành đạo thì sẽ bị mắc tội đại vọng ngữ, bị đọa vào ba đường ác.
Theo Kinh Thập Thiện Nghiệp, nếu nói thật và không nói dối, ta sẽ được những điều lợi ích sau: miệng thường thơm sạch, được kính yêu bởi thế gian và nhân loại, lời nói không sai lệch và vui vẻ, trí tuệ sẽ thắng thế và không ai có thể vượt qua, và được hưởng lạc thú như ý nguyện và ba nghiệp đều sạch.
Không nói thêu dệt
Không nên nói dối hay trau chuốt lời nói, không nên sử dụng những từ ngữ lôi cuốn để quyến rũ người khác. Những kẻ nói lời thêu dệt thường có tâm hồn không tốt, lợi dụng lòng tin của người khác để lợi ích bản thân. Họ thường bị người khác khinh rẻ và tránh xa để tránh bị tổn thương về tài sản, danh tiếng và tính mạng.
Theo Kinh Thập Thiện Nghiệp, nếu không nói lời thêu dệt, ta sẽ được ba điều lợi ích sau: được người trí thức yêu mến, có khả năng trả lời những câu hỏi khó khăn, và trở thành một người có uy tín và cao quý trong mắt mọi người.
Không nói lưỡi hai chiều
Không nên nói xấu người này trước người kia, không nên đùa giỡn hoặc bôi nhọ người khác. Không nên gây hiềm khích giữa hai bên và không nên làm trung gian gây ác cảm cho hai bên đấu tranh. Người không nói hai lưỡi là người không có ý đồ xấu, không sử dụng lời nói nối tiếp để gây chia rẽ giữa người thân và bạn bè.
Người không nói hai lưỡi sẽ được những lợi ích sau:
- Sự đoàn kết trong gia đình và dòng họ được duy trì.
- Tình bạn của những người tốt được củng cố và bền vững.
- Đức tin được tôn trọng và không bị xáo trộn.
- Hành động theo đạo Phật được thực hiện một cách bền vững và không bị phân tâm.
Không nói lời hung ác
Không nên nói những lời ác độc, thô tục làm người nghe khó chịu, hay mắng nhiếc khiến người nghe hổ thẹn, tủi đau. Người không nói lời hung ác, thường không đào bới chuyện không hay của người khác, và thích kể về những điều tốt đẹp của người khác.
Lời nói của họ luôn êm dịu, thanh nhã, hiền hậu và đầy đạo đức, từ bi và có ích cho tất cả chúng sinh. Mọi người đều hân hoan và kính trọng khi nghe lời nói của họ.
Theo kinh Thập Thiện Nghiệp đạo, người không nói lời hung ác và luôn nói lời ôn hòa sẽ được những công đức sau đây:
- Nói lời khôn ngoan, đúng lý và mang lại lợi ích cho mọi người.
- Mọi người đều nghe theo và tin tưởng.
- Không ai chỉ trích lời nói của họ mà còn được mọi người yêu mến và tôn trọng.
Không ham muốn
Trong cuộc sống, có năm thứ mà mọi người thường tham muốn nhất đó là: tiền bạc, sắc đẹp, danh vọng, ăn uống và giấc ngủ. Những thứ đó thật ra không mang lại nhiều niềm vui, mà thường gây ra nhiều đau khổ.
- Tham tiền bạc có thể khiến người ta phải làm việc đến mức đau khổ và sử dụng những phương tiện bất chính để kiếm tiền.
- Tham sắc đẹp có thể làm mất sức khỏe và tinh thần, và thường dẫn đến những hành động tàn ác để đạt được mong muốn.
- Tham danh vọng và quyền lực có thể gây ra những nỗi khổ tâm, làm mất ăn ngủ và trở thành trò cười của người khác. Tham ăn uống ngon lành có thể gây ra nhiều bệnh và làm cho sức khỏe suy yếu. Tham giấc ngủ có thể khiến trí não mất tập trung và trở nên đần độn.
Những thứ đó là nguyên nhân của sự sanh tử, luân hồi và đau khổ trong cuộc sống. Người không tham muốn những thứ đó, được gọi là người tu hành Thiểu Dục và Tri Túc. Thiểu Dục có nghĩa là muốn ít, Tri Túc có nghĩa là biết đủ. Người Thiểu Dục và Tri Túc có cuộc sống đơn giản, thanh cao và an toàn.
Nếu xã hội chỉ có những người như thế, thì những vấn đề xã hội như bạo lực, đàn áp và oan uổng sẽ không còn tồn tại và cuộc sống sẽ tràn đầy hạnh phúc.
Theo kinh Thập Thiện Nghiệp, những người không tham muốn sẽ đạt được những thành tựu sau:
- Ba nhân cách (thân, khẩu, ý) được an tâm, vì tất cả đều đầy đủ
- Không mất mát hoặc bị cướp giật tài sản
- Tự đạt được phúc đức
- Những điều tốt đẹp sẽ đến với họ mà không cần mong muốn.
Không giận hờn
Không giận dữ là giữ được bình tĩnh và điềm đạm trước những tình huống không thuận lợi.
Giận dữ là một tánh xấu có hại, nó giống như một ngọn lửa dữ, gây tổn thương cho chính bản thân và người xung quanh. Kinh Phật nói rằng một niềm giận dữ có thể mở ra trăm, nghìn cửa nghiệp chướng và đốt cháy tất cả công đức tích lũy.
Khổng Tử cũng đã nói rằng nếu chúng ta hạ bớt giận dữ thì sẽ không phải lo sợ trong trăm ngày. Nên xem xét các vấn đề một cách khách quan và đối xử tình cảm, tránh những hành động lỗi thời và không tốt cho mình.
Theo kinh Thập Thiện Nghiệp, nếu không giận dữ, người ta sẽ đạt được tám phương pháp để tự an ủi và vui vẻ, bao gồm: không lo lắng, không giận dữ, không tranh giành, tâm nhu hòa, từ bi như Phật, giúp đỡ người khác, có thân tướng trang nghiêm và nhẫn nhục, sẽ được tái sinh nhanh chóng vào cõi Phật.
Không si mê
Không si mê có nghĩa là không bị mê hoặc tin vào những thuyết không hợp lý, không cố chấp theo ý kiến của mình mà đưa ra những nhận định rõ ràng, đúng đắn. Người không si mê có trí tuệ, giản dị, tin vào luân hồi và nhân quả, và luôn tập trung vào việc làm phước và tránh tạo tội. Họ thường tu hành theo Bát Nhã để loại bỏ những suy nghĩ vô lý và tiến trên con đường giải thoát.
Theo kinh Thập Thiện Nghiệp, nếu không si mê, người ta sẽ đạt được 10 phương pháp công đức sau đây: được vui mừng trong tình bạn chơn thiện, tin sâu vào luân hồi và nhân quả, chỉ quy y theo Phật, có tâm sanh ngay thẳng và chánh kiến, tái sinh lên cõi trời và tránh khỏi ba đường ác, có phúc huệ vô lượng, dứt hẳn đường tà và chăm chỉ tu hành đạo chánh, bỏ hết ác nghiệp và không chấp nhận những suy nghĩ tiêu cực, sống yên ổn với tư duy chánh kiến, và tránh bị rơi vào nạn dữ.
Nơi bắt đầu của mười nghiệp ác và nghiệp lành
Trong hành trình đời người, mỗi hành động chúng ta thực hiện đều tạo ra hậu quả, hay nói cách khác là nghiệp. Một cách tổng quát, chúng ta có thể chia nghiệp thành hai loại: nghiệp lành và nghiệp dữ, mỗi loại gồm mười hạng mục. Những nghiệp này bắt nguồn từ ba hành vi chính của con người: hành động (thân), lời nói (khẩu) và suy nghĩ (ý).
Các loại nghiệp dữ
Các hành vi xấu, theo quan điểm Phật giáo, có thể được phân loại thành ba nhóm chính:
- Hành vi xấu liên quan đến cơ thể bao gồm: hành động giết chóc, việc lấy trộm tài sản của người khác, và hành vi tình dục không lành mạnh.
- Hành vi xấu liên quan đến lời nói bao gồm: việc nói dối, việc tạo ra câu chuyện không có thật, việc nói lời tổn thương người khác, và việc nói hai lưỡi.
- Hành vi xấu liên quan đến tư duy bao gồm: lòng tham lam, sự giận dữ, và sự mê muội.
- Khi cộng tất cả các hành vi xấu liên quan đến cơ thể, lời nói, và tư duy, chúng ta có thể liệt kê ra mười hành vi xấu theo quan điểm Phật giáo.
Những loại nghiệp lành
Nghiệp lành, trái ngược với nghiệp dữ, là những hành động tốt đẹp, đạo đức. Trong Phật giáo, chúng ta phân loại nghiệp lành thành mười hạng mục như sau:
- Ba hạng mục liên quan đến hành động cơ thể: không giết chóc, không ăn cắp, và không có hành vi tình dục không lành mạnh.
- Bốn hạng mục liên quan đến lời nói: không nói dối, không nói lời ác ý, không nói lời vu khống, và không nói hai lòng.
- Bằng cách tuân thủ những nguyên tắc này, chúng ta thể hiện sự tôn trọng và hiểu biết sâu sắc về giáo lý Phật giáo.
Cách vượt qua những nghiệp xấu theo đạo Phật
Các hành động tốt và xấu, đều bắt nguồn từ cơ thể, lời nói và suy nghĩ của chúng ta. Hành động xấu giống như cỏ dại, còn hành động tốt giống như cây lúa, cả hai đều cùng mọc trên cánh đồng.
Cỏ dại thường cản trở sự phát triển của cây lúa. Nếu muốn cây lúa phát triển mạnh mẽ để thu hoạch nhiều, chúng ta cần phải nhổ bỏ cỏ dại. Tương tự, để có được hành động tốt, chúng ta cần phải loại bỏ hoàn toàn các hành động xấu.
Nếu chúng ta từ bỏ các hành động xấu và không ngừng phát triển hành động tốt mỗi ngày, chúng ta sẽ nhận được bốn lợi ích sau:
- Để cải tạo thân tâm của mình, ta nên tu hành mười nghiệp lành. Nhờ điều này, ta có thể biến lòng hung ác thành lòng từ bi và chuyển sự oán thù thành sự ân nghĩa.
- Hoàn cảnh mô tả cuộc sống và hành động của chúng ta. Nếu ta làm việc thiện và giúp đỡ người khác, thì hoàn cảnh sẽ trở nên tốt đẹp và đầy cảm thông.
- Mục đích của tu hành Thập Thiện Nghiệp là để tích lũy nhân tốt và đạt được sự giải thoát, để sanh lên cõi Trời và hưởng phước lạc đầy đủ.
- Mười nghiệp lành là căn bản để các vị hiền thánh thoát khỏi sự sanh tử và chứng quả vô thường. Nếu ta áp dụng mười nghiệp lành trong cuộc sống và hướng tới sự phát triển của toàn thể chúng sanh, thì ta sẽ đạt được Phật quả.
Nói một cách đơn giản, việc tu tập Thập Thiện Nghiệp giúp chúng ta hoàn thiện bản thân, tạo nên cuộc sống vui vẻ, tươi sáng. Đồng thời, nó cũng giúp chúng ta tránh khỏi những khó khăn trong tương lai, và hưởng lợi từ những phước lành của cõi Người, Thiên và Niết Bàn.
Vì vậy, tôi hy vọng mọi người sẽ tu tập Thập Thiện Nghiệp, không chỉ để tạo ra hạnh phúc cho bản thân mình mà còn để mang lại hạnh phúc cho tất cả mọi người. Điều này không chỉ là một hành động trí tuệ mà còn là một nghĩa vụ của chúng ta. Nếu chúng ta không tận dụng cơ hội hiện tại để tiến bộ, thì sau khi mất đi cơ hội này, việc quay trở lại sẽ rất khó khăn.
Tài liệu tham khảo bao gồm:
