Ngũ ấm ma là một khái niệm quan trọng trong đạo Phật, đề cập đến năm yếu tố tâm lý gây ra phiền não và khổ đau cho con người. Chúng ta hãy cùng tìm hiểu sâu hơn về ngũ ấm ma, tác hại của nó và cách để vượt qua chúng.
Ngũ ấm ma là gì?
Theo kinh điển Phật giáo, con người được cấu tạo bởi năm yếu tố hay năm uẩn gọi là ngũ ấm. Đó là:
- Sắc ấm: chỉ cho thân thể vật chất của con người
- Thọ ấm: các cảm xúc, cảm giác của con người
- Tưởng ấm: những suy nghĩ, tưởng tượng của tâm trí
- Hành ấm: các hành động, phản ứng của con người
- Thức ấm: sự nhận biết, tri giác của tâm thức
Năm yếu tố này tạo nên bản ngã, cái tôi của mỗi con người. Chúng chi phối mọi suy nghĩ, hành động và tạo ra nghiệp – quả cho mỗi người.
Tuy nhiên, năm yếu tố này cũng chính là nguồn gốc của phiền não và khổ đau nếu không được chuyển hóa. Chúng khiến con người rơi vào vọng tưởng, tham lam, sân hận và mê lầm. Do đó, ngũ ấm còn được gọi là “ngũ ấm ma” – năm yếu tố ma chướng cần phải vượt qua.
50 hiện tượng của Ngũ ấm ma
Kinh Pháp Diệt Tận của Đức Phật nói rằng “Trong khi Pháp diệt, kinh Lăng Nghiêm sẽ là bộ kinh đầu tiên biến mất và Kinh A Di Đà sẽ là bản kinh cuối cùng biến mất trên thế giới”. Vì vậy, việc hiểu ý nghĩa của kinh Lăng Nghiêm đối với Chánh Pháp là rất quan trọng. Ngài Tuyên Hóa cũng xác nhận rằng “Lăng Nghiêm là một trong những bản kinh quan trọng nhất của Phật pháp”.
Tại sao vậy? Bởi Kinh Lăng Nghiêm còn đề cập đến một chủ đề rất quan trọng gọi là Ngũ Ấm Ma, tức là 50 hiện tượng nguy hiểm được sinh ra từ Ngũ Ấm Ma.
Nếu những người tu chỉ xem thường điều này, thì không sao cả, nhưng nếu họ đang tìm kiếm con đường giải thoát cho mình, thì chắc chắn phải đọc về Ngũ Ấm Ma ít nhất một lần. Nếu không đọc, khi tâm hồn không yên tĩnh, họ có thể rơi vào cảnh ma quỷ.
Theo giáo lý nhà Phật, mỗi một trong năm ấm đều có 10 hiện tượng tiêu biểu, tạo thành 50 hiện tượng của ngũ ấm ma mà người tu hành cần lưu tâm.
Sắc ấm
10 hiện tượng thuộc về sắc ấm bao gồm:
- Thân thể không bị chướng ngại
- Lượm bỏ trùng độc trong thân
- Nghe trong hư không có tiếng nói
- Thấy Phật hiện và thấy hoa sen nở
- Thấy các vật báu đầy cả hư không
- Thấy ban đêm cùng như ban ngày
- Thân thể không biết đau
- Thấy cảnh giới Phật xuất hiện ở khắp nơi
- Nghe, thấy được ở phương xa vào ban đêm
- Thân hình biến hóa, nói Pháp thông suốt
Thọ ấm
10 hiện tượng thuộc về thọ ấm gồm:
- Thấy loài vật thương khóc một cách mê lầm
- Chí dũng mãnh bằng Phật
- Tâm nghĩ tưởng khô khan
- Đặng chút ít lại cho là đầy đủ
- Tâm buồn rầu vô hạn
- Vui cười không thôi, không thể ngăn được
- Sanh đại ngã mạn
- Sanh tâm khinh an
- Chấp không – cho rằng mọi thứ đều không rồi sinh ra tâm lý chê bai người trì giới
- Cuối cùng là vì quá tham ái nên sinh ra cuồng
Tưởng ấm
10 hiện tượng của tưởng ấm bao gồm:
- Tham cầu diệu dụng (cầu những việc kỳ diệu thành thực, linh nghiệm)
- Tham cầu du ngoạn
- Cầu ngộ chơn lý (Tự cho đã giác ngộ chân lý)
- Móng tâm muốn biết được nguồn gốc của muôn loài
- Tham cầu cảm ứng linh nghiệm
- Tham cầu được ở chỗ vắng vẻ, tịch mịch
- Tham cầu biết được kiếp trước của mình
- Tham cầu thần thông, biết hết, biết tất mọi sự trên đời
- Tham cầu không không
- Tham cầu sống lâu, trường thọ
Hành ấm
10 hiện tượng của hành ấm gồm:
- Chấp không nhơn nguyên sanh
- Bốn món chấp thường
- Chấp một phần thường, một phần vô thường
- Chấp có 4 món biên giới
- Bốn món nghị luận rối loạn không có nhất định
- Chấp 16 tướng có
- Chấp 8 món vô tướng
- Chấp 8 món cu phi
- Chấp 5 món đoạn diệt
- Chấp 5 món Niết Bàn hiện tại
Thức ấm
10 hiện tượng của thức ấm gồm:
- Chấp minh đế
- Chấp nhơn sanh
- Chấp nhơn thường
- Chấp cây cỏ cũng đều biết
- Chấp tứ đại hóa sanh
- Chấp hư vô
- Tham cảnh luyến dục
- Tham cầu sống lâu, trường thọ
- Định tánh thinh – văn
- Định tánh duyên – giác
Như vậy, ngũ ấm ma bao gồm 50 hiện tượng tiêu biểu, thể hiện qua 5 yếu tố cấu thành nên con người. Nắm được các hiện tượng này sẽ giúp người tu hành nhận biết rõ ràng hơn “cái ngã” để vượt qua.
Trừ diệt Ngũ ấm ma như thế nào?
Theo Phật giáo, để trừ diệt ngũ ấm ma, chúng ta cần áp dụng những phương pháp sau:
Đối với sắc ấm, cần thường xuyên quán tưởng tứ đại giai không, thấy rõ thân thể chỉ là sự kết hợp tạm bợ của bốn nguyên tố đất, nước, gió, lửa chứ không phải là thực thể vĩnh hằng.
Đối với thọ ấm, cần thực tập buông bỏ các cảm xúc, không bám chấp vào chúng. Hành thiền, định tâm để đạt tới trạng thái tâm bình thản, vô ngã.
Đối với tưởng ấm, cần dừng lại các suy nghĩ lang thang, tập trung tâm ý vào hiện tại, không để tâm bị cuốn vào dòng suy nghĩ vọng động.
Đối với hành ấm, cần ý thức rõ ràng về mọi hành động của mình, không tạo nghiệp xấu ác gây hại cho người khác.
Cuối cùng, trau dồi trí tuệ Phật đà để soi sáng bản chất của ngũ ấm, thấy rõ chúng không phải là tự ngã. Trí tuệ sẽ dẫn tới giác ngộ, giải thoát khỏi ngũ ấm ma.
Như vậy, thông qua việc tỉnh thức và buông bỏ dần năm yếu tố cấu thành nên bản ngã, chúng ta có thể vượt qua ngũ ấm ma, thoát ly sinh tử luân hồi để đạt đến giải thoát giác ngộ.
Lời khuyên ngũ ấm ma
Ngũ ấm ma là một chủ đề quan trọng mà người tu hành Phật giáo cần nắm vững. Dưới đây là một số lời khuyên để vượt qua ngũ ấm ma trên con đường đạt giác ngộ giải thoát:
- Hãy tỉnh thức, quán chiếu thường xuyên về bản chất vô thường, vô ngã của năm uẩn. Đừng bám chấp vào chúng.
- Thực tập thiền định, an trú tâm vào hiện tại để vượt qua các phiền não do ngũ ấm tạo ra.
- Sống đơn giản, không chạy theo ngũ dục thế gian. Giữ tâm quân bình trước mọi cảm xúc vui buồn.
- Trau dồi trí tuệ bằng cách học hỏi kinh điển và thực hành pháp môn. Trí tuệ sẽ soi sáng bản chất của ngũ ấm – Tinh tấn tu tập, diệt trừ tham sân si, nuôi dưỡng tâm từ bi hỷ xả. Làm lợi lạc cho mọi người xung quanh.
- Sống chánh niệm từng phút giây. Ý thức rõ mọi suy nghĩ, hành động của mình, không tạo nghiệp xấu.
- Thường xuyên tụng đọc kinh điển, niệm Phật, gia trì chú thần chú để tăng cường năng lượng tích cực.
- Khi gặp chướng ngại ma sự, hãy nương tựa Tam Bảo: Phật, Pháp, Tăng. Giữ vững niềm tin và nghị lực tu tập.
- Xây dựng môi trường tu học lành mạnh, giao tiếp với bạn đồng tu tăng thêm động lực.
- Tinh thần vững chãi, bình tĩnh đối mặt với thăng trầm của cuộc đời. Giữ tâm quân bình trong mọi hoàn cảnh.
Như vậy, với sự nỗ lực tu tập và ứng dụng các phương pháp trên, chúng ta hoàn toàn có thể vượt qua ngũ ấm ma để bước đến con đường giác ngộ giải thoát. Hãy tin tưởng và kiên trì phấn đấu, đừng từ bỏ giữa chừng.
