Theo nhân quả, hành động sát sinh sẽ đem lại nỗi đau kéo dài không chỉ trong đời này mà còn trong nhiều kiếp sau. Đức Phật đã xếp sát sinh là giới cấm đầu tiên trong 5 giới của người Phật tử tại gia.
Sát sinh là gì?
Sát sinh hay sát sanh, từ “Sát” có nghĩa là giết, còn “Sinh” là sự sống hoặc đối với các sinh vật khác cũng có nghĩa là các chúng sinh. Sát sinh là hành động giết chết các sinh vật cảm nhận được sự đau đớn, sợ hãi và yêu quý mạng sống của chính mình.
Những sinh vật này giống như con người, họ cũng mong muốn có một cuộc sống trọn vẹn. Nhưng với tư tưởng “vật dụng nhân”, con người sinh ra các động vật để phục vụ cho nhu cầu ăn uống của mình, và do đó, chúng ta đã giết hại rất nhiều sinh vật.
Những yếu tố ảnh hưởng đến độ nghiêm trọng của một hành động sát sinh
Theo quan điểm Phật giáo, có 5 yếu tố quan trọng để đánh giá mức độ nghiêm trọng của hành vi sát sinh.
Đối tượng
Thứ nhất, đối tượng bị sát hại. Các đối tượng khác nhau sẽ mang lại mức độ tội lỗi khác nhau. Tội nhẹ nhất là giết hại các loài quỷ. Tiếp theo là động vật, rồi đến con người. Trong số con người, giết hại cha mẹ, các vị A-la-hán hoặc các vị thánh khác được coi là tội nặng nhất.
Tác ý
Thứ hai, tác ý. Đây là yếu tố quan trọng nhất trong 5 yếu tố. Tác ý thể hiện ý thức và mục đích của người thực hiện hành vi. Nếu một người vô tình gây ra cái chết của người khác thì sẽ khác với việc cố ý giết người.
Nhận thức
Thứ ba, nhận thức. Yếu tố này xác định liệu người thực hiện có đủ năng lực nhận thức về hành vi của mình hay không, ví dụ như người mắc bệnh tâm thần.
Nỗ lực
Thứ tư, nỗ lực. Yếu tố này phản ánh ý chí muốn giết hại được thể hiện qua hành động hoặc lời nói. Có nhiều cách dẫn đến hành vi chấm dứt sinh mạng, từ trực tiếp sát hại, xúi giục người khác giết, sử dụng vũ khí, đến dùng thủ đoạn tinh vi như thuốc độc hoặc ma thuật. Bất kỳ cách nào, trực tiếp hay gián tiếp, cũng đều là tội sát sinh.
Kết quả
Khi có ý định, nhận thức và nỗ lực giết chết một sinh vật, và khi xác định đối tượng là một sinh vật có khả năng cảm nhận đau đớn và yêu quý cuộc sống của chính mình, kết quả của hành động đó có thể gây ra chết người hoặc gây tổn hại đến sức khỏe, và do đó, mức độ tội lỗi cũng có thể khác nhau.
Như vậy, theo quan điểm Phật giáo thì hành vi sát sinh được đánh giá nghiêm trọng ở mức độ nào phụ thuộc vào đối tượng bị giết, mục đích của người giết, trình độ nhận thức và sự cố gắng của người giết trong việc chấm dứt sinh mạng.
Các yếu tố không gây hại đến sự sống của sinh vật khác
Sau khi quy y Tam bảo, người Phật tử thường phát nguyện thọ trì năm giới. Giới đầu tiên là “Cố ý tránh xa sự sát hại chúng sinh”, thường được gọi là “Không sát sinh”. Thực tế cho thấy, việc “Cố ý tránh xa sự sát hại chúng sinh” có thể thực hiện được, nhưng việc chỉ đơn giản là “Không sát sinh” thì rất khó giữ, vì những người làm nông hoặc sống ở rừng núi thường vô tình gây ra tổn hại đến các sinh vật nhỏ.
Để phạm giới “Không sát sinh”, bạn phải đáp ứng đầy đủ 5 yếu tố sau:
- Phải có một sinh vật (người hoặc động vật)
- Sinh vật đó vẫn còn sống
- Có ý định giết hại
- Tìm mọi cách để giết hại
- Sinh vật đó bị chết.
Chỉ khi đáp ứng đầy đủ các yếu tố trên, bạn mới phạm giới. Nếu bạn vô tình gây tổn hại đến các sinh vật trong công việc của mình, bạn không phạm giới sát sinh, mà chỉ bị khuyết giới.
Nếu bạn bị khuyết giới hay giới kém, bạn cần sám hối và thành tâm xin lỗi cho lỗi lầm không cố ý của mình. Bạn cũng cần thực hiện các hành động thiện để bù đắp cho sự hao tổn phước đức do vô tình gây ra. Bạn cần nỗ lực bảo vệ môi trường, phóng sinh đúng pháp và thực hiện các hành động tốt trong khả năng của mình để tích lũy phước đức.
Trong Kinh Tăng Chi (phẩm Hạt Muối), Đức Phật đã nói về ý này. Nghiệp cũ xấu ác được ví như nắm muối, nếu nghiệp mới lành mạnh chỉ là bát nước thì bát nước đó sẽ còn mặn chát. Tuy nhiên, nếu nghiệp mới thiện lành liên tục được tạo ra như nước sông Hằng, nắm muối kia sẽ không còn tác dụng gì. Vì vậy, nếu bạn vô tình gây tổn hại đến sinh vật và sau đó nỗ lực để tích phước và hành thiện, phước đức vẫn được bảo tồn để giúp bạn có cuộc sống bình an.
Nghiệp báo của hành vi sát sanh
Theo quan điểm của Phật giáo, mọi hành động đều sinh ra quả báo tương ứng. Sát sinh là một hành động xấu ác, nên quả báo của nó cũng không tốt đẹp.
Mất dần lòng nhân từ
Hành động sát sinh khiến con người mất dần lòng nhân từ, thay vào đó là sự sân hận. Ban đầu, người thực hiện sát sinh vẫn còn cảm thấy ghê tay và thương xót đối tượng bị giết. Nhưng theo thời gian, họ dần không còn cảm giác đó nữa. Sự thù hận lại tăng lên khi phải chịu áp lực từ công việc.
Oán thù tích tụ
Mọi sinh mạng đều quý giá. Trước khi chết, phần lớn các sinh vật đều thốt lên tiếng kêu đau đớn và oán hận. Sự oán hận trực tiếp nhằm vào kẻ gây ra cái chết. Tích tụ quá nhiều oán hận sẽ không thể hóa giải được nghiệp lực.
Sẽ bị trả quả báo nghèo hèn
Theo lời Phật dạy, Ngài chưa từng thấy ai làm nghề đồ tể mà có thể giàu sang được. Trên thực tế, những người làm nghề sát sinh dù có giàu có nhưng rồi cũng hết dần. Tài sản tạo ra từ sát sinh thì không được hưởng.
Như vậy, sát sinh không chỉ gây ra quả báo khổ đau mà còn khiến người thực hiện mất dần lòng nhân từ, gây ra sự thù hận của các sinh vật bị giết và không thể được hưởng hết tài sản do mình tạo ra. Đó chính là quả báo của hành vi sát sinh theo quan điểm Phật giáo.
Các mức độ sát sanh
Theo quan điểm Phật giáo, hành động sát sinh có thể chia thành năm cấp độ, từ nhẹ đến nặng, dựa trên ý thức và mức độ nghiêm trọng của hành vi:
- Hành động vô tình gây tổn hại đến sinh vật nhỏ như côn trùng. Do khó quan sát thấy nên dễ gây thương tổn mà không có ý định. Đây là cấp độ nhẹ nhất.
- Một hành động xấu ác nhưng không xác định rõ đối tượng bị hại. Ví dụ như đặt bẫy chuột để trừ sâu bọ nhưng không biết có người ăn phải bẫy. Đây là cấp độ thứ hai.
- Biết hành động là xấu ác nhưng không kiềm chế được do những tâm niệm bất thiện chi phối. Ví dụ giết người do động cơ thù hận. Đây là cấp độ thứ ba.
- Có ý định gây hại, biết rõ hành động là xấu ác nhưng vẫn thực hiện. Tuy nhiên, vẫn có thể hối cải sau này. Đây là cấp độ thứ tư.
- Có ý định gây hại, biết rõ hành động nhưng không nhận ra đó là sai trái và không hối cải. Đây là cấp độ nghiêm trọng nhất, người thực hiện sẽ phải chịu quả báo đau khổ.
Như vậy, cấp độ của hành vi sát sinh phụ thuộc vào mức độ ý thức và sự nghiêm trọng của hành vi. Cấp độ càng cao thì quả báo càng nặng nề. Mọi hành động đều có hậu quả, không một ai tránh khỏi luật nhân quả của Phật giáo.
Cách sám hối hóa giải nghiệp sát sanh
Kính lạy Đức Phật
Lòng từ bao la
Thương xót chúng sinh
Chứng minh đệ tử
Dâng lời sám hối
Tội nghiệp sát sinh (1 chuông)1. Chúng sinh muôn loài
Chân, tay, càng, cánh
Chạy nhảy bay bơi
Vui thích thỏa thuê
Như con không khác
Mà con ác tâm
Chặt chân bẻ càng
Tay cánh đứt ngang
Không hề thương xót
Nay con quán tưởng
Cảnh đau đớn đó
Rơi vào thân con
Bàng hoàng kinh hãi.
Đức Phật chứng minh
Chúng sinh chứng giám
Con xin sám hối
Tội lỗi chặt cắt
Chân tay càng cánh
Đuôi vây chúng sinh
Nguyện xin chừa đổi. (1 chuông)2. Chúng sinh muôn loài
Da bảo vệ thân
Mắt để nhìn ngó
Cảm nhận an nguy
Như con không khác
Mà con ác tâm
Lột da, chọc mắt
Chẳng chút đoái thương
Nay con quán tưởng
Cảnh đó thuộc mình
Sinh tâm hoảng loạn
Ân hận xót xa.
Đức Phật chứng minh
Chúng sinh chứng giám
Con xin sám hối
Tội lỗi lột da
Tróc vảy, chọc mắt
Đến khắp chúng sinh
Nguyện xin chừa đổi. (1 chuông)
3. Chúng sinh muôn loài
Hít thở khoan thai
Phước quả tự nhiên
Trên bờ dưới nước
Như con không khác
Mà con ác tâm
Phun độc, hun khói
Cạn nước, bắt vây
Khiến cho chúng sinh
Nghẹn, ngộp, dứt hơi
Chẳng thở lìa đời
Chết trong đau khổ
Nay con quán tưởng
Cảnh đó thuộc mình
Giãy đạp lung tung
Gắng tìm sự sống
Nước mắt tuôn rơi.
Đức Phật chứng minh
Chúng sinh chứng giám
Con xin sám hối
Với các chúng sinh
Nguyện xin chừa đổi. (1 chuông)4. Chúng sinh muôn loài
Kiếm tìm thức ăn
Nuôi thân dưỡng mạng
Mà con ác tâm
Dùng mồi để nhử
Móc câu, màng lưới
Trói buộc đớn đau
Tổn hại mạng sống
Nay con quán tưởng
Cảnh đến với mình
Thình lình thất kinh
Vô cùng đau khổ.
Đức Phật chứng minh
Chúng sinh chứng giám
Con xin sám hối
Nguyện xin chừa đổi. (1 chuông)5. Chúng sinh muôn loài
Yêu quý mạng sống
Như con không khác
Mà con ác tâm
Cắt cổ, đập đầu
Mổ bụng phanh thây
Đau từng phút giây
Đón nhận sự chết
Nay con quán tưởng
Thân con như vậy
Thấy sợ thấy run
Bủn rủn trong lòng.
Đức Phật chứng minh
Chúng sinh chứng giám
Con xin sám hối
Nguyện xin chừa đổi. (1 chuông)6. Chúng sinh muôn loài
Yêu quý gia đình
Bầy đàn quyến thuộc
Như con không khác
Mà con ác tâm
Hoặc giết tất cả
Hoặc bắt chứng kiến
Giết hại thân quyến,
Nay con quán tưởng
Cảnh đó về mình
Sinh tâm sợ hãi
Hoảng loạn hoang mang.
Đức Phật chứng minh
Chúng sinh chứng giám
Con xin sám hối
Những tội lỗi xưa
Nguyện xin chừa đổi. (1 chuông)7. Chúng sinh muôn loài
Có sinh có tử
Già bệnh và chết
Nghiệp ắt phải mang
Như con không khác
Vậy mà ác tâm
Con khiến chúng sinh
Thêm phần khổ sở
Chết oan chết uổng
Câu, lưới, kích điện
Luộc, rán, ướp sống
Nóng lạnh chua cay
Hành hạ phanh thây
Nhổ lông cắt cổ
Nay con quán tưởng
Chết uổng thuộc mình
Đủ mọi cực hình
Thất kinh điên đảo
Chịu sao cho xiết.
Đức Phật chứng minh
Chúng sinh chứng giám
Con xin sám hối
Đến các chúng sinh
Nguyện xin chừa đổi. (1 chuông)8. Kính lạy Đức Phật
Nhân quả phân minh
Ác với chúng sinh
Thân mình phải gánh
Đuối nước, lửa thiêu
Nạn tai bầm dập
Tim gan đầu não
Ruột phổi thận hư
Ung thư, nóng rát
Bệnh tật triền miên
Khù khờ điên dại
Tài sản thất thoát
Thân quyến chia lìa
Đánh giết lẫn nhau
Nay con giác ngộ
Nhân quả công bằng
Chẳng dám oán than
Chỉ chăm sám hối
Tội ác đã gây
Ở trong các loài
Hoặc người hoặc trời
Cầm thú ngã quỷ
Giết hại đồng loại
Hoặc giết khác loài
Vô tình vô nghĩa
Tham sắc tham tài
Tham danh lợi dưỡng
Chẳng biết vô thường
Đắm vị tham ăn
Sát hại sinh linh
Nay bị gia hình
Bao điều khốn khổ.9. Chúng con thành tâm
Trên cầu chư Phật
Dưới sám chúng sinh
Nguyện tu Phật pháp
Bỏ ác làm lành
Theo lời Đức Phật
Tu phúc cúng dường
Hồi hướng sám hối
Tới các chúng sinh
Trong thân ngoài thân
Hiện đang sân hận
Báo oán tội xưa.
Nguyện xin từ nay
Cho đến muôn vàn
Muôn kiếp về sau
Dứt trừ việc ác
Nương nơi Tam Bảo
Cùng với chúng sinh
Kết duyên bạn lữ
Làm đệ tử Phật
Chân thật hành thiện
Phát tâm Bồ Đề
Cầu Vô Thượng Đạo. (1 chuông)10. Cúi xin Đức Phật
Oai lực vô biên
Khiến các chúng sinh
Cảm nhận thấu hiểu
Tâm niệm ăn năn
Chân thành sám hối
Hồi hướng phát nguyện
Của đệ tử con
Bồ Tát Thánh Tăng
Dang tay che chở
Chư Thiên ủng hộ
Chư Thần hỷ hoan
Khiến chúng đệ tử
Tinh tấn không ngừng
Cùng với chúng sinh
Được vui giác ngộ
Dứt khổ an lành
Sau thành Phật quả
Nam mô Phật Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni! (3 lần. 3 chuông)Bài viết tham khảo kinh sám hối tội sát sanh tại: https://chuabavang.com/nghi-thuc-tung-kinh-tu-sam-hoi-nghiep-sat-sinh-d6259.html
Sự sống trên thế gian này là vô cùng quý giá. Vì vậy, mỗi sinh vật đều nên trân trọng giá trị của sinh mạng chính mình và của những sinh vật khác, và không nên thực hiện hành động sát sinh. Đó là tiền đề của một xã hội đầy tình thương và là ước muốn của Đức Phật để giúp mọi sinh vật thoát khỏi khổ đau.