Trong tôn giáo Phật giáo, tính dục và việc từ bỏ sự thèm khát được coi là một khía cạnh quan trọng trong việc giải thoát khỏi đau đớn. Sự khát khao và đau đớn này có thể xuất phát từ ham muốn về thể xác, tâm lý hoặc tình cảm, và nếu không thể vượt qua được sự dục vọng, con người sẽ tiếp tục bị ràng buộc bởi khổ đau.
Tuy nhiên, đó là một hiểu lầm phổ biến khi nhiều người hiểu nhầm về diệt dục và coi đó là việc cắt đứt hoàn toàn tình dục. Thực tế, diệt dục không phải là việc từ bỏ tình dục mà là việc kiểm soát và tự chủ bản thân để không bị dẫn dắt bởi sự thèm khát và đau đớn của tình dục.
Hãy cùng SEO Tâm Linh tìm hiểu chi tiết về khái niệm diệt dục và cách áp dụng nó trong cuộc sống thực tế.
Dục là gì?
Dục, theo từ điển Việt Nam, có nghĩa là sự thèm muốn và lòng tham riêng của mình. Tuy nhiên, theo từ điển Phật học Huệ Quang, dục lại được phân thành ba tính: thiện, ác và vô ký (không thiện không ác). Tính thiện của dục xuất phát từ tâm và ngược lại, tính ác của dục là lòng tham, sự thèm muốn những điều không phải của bản thân.
Dục trong đạo Phật được phân loại thành nhiều loại như: sáu dục (say đắm mê sắc, dung mạo, uy nghi, giọng nói, làn da, tướng người), năm dục (say đắm sắc, thanh, hương, vụ, xúc) và ba dục (say đắm dung mạo, tư thái, làn da).
Ngoài ra, dục còn mang năm ý nghĩa tương ứng với những thói xấu nhất của con người như: sắc dục (chỉ quan tâm đến vẻ bề ngoài), thanh dục (thích những lời êm tai, nịnh bợ), hương dục (ham muốn mùi hương nữ giới hoặc nam giới), vị dục (ham muốn đồ ăn ngon) và xúc dục (ham muốn cảm giác đụng chạm da thịt để thỏa mãn dục vọng).
Trong kinh Trung Bộ 2 – Kinh Potaliya, dục được ví như con chó đói gặm xương khô, kẻ cầm lửa đi ngược gió, được của trong giấc mộng. Nếu con người phạm một trong năm thói xấu nhất của dục, thì sẽ trở thành kẻ nghiện càng làm càng ham, càng mê, càng khó thoát. Có thể nói, dục như mũi tên giết chết con người trong nhiều đời kiếp.
Dục xuất phát từ lòng tham của con người, như một sợi dây trói buộc. Lòng ham muốn càng nhiều thì càng dễ vấp ngã. Theo đạo Phật, đi đôi với thỏa mãn và tham dục, cái tâm tìm cầu theo chỗ đòi hỏi được thỏa mãn làm nhân cho sự tái sinh. Nếu con người cứ mãi đi tìm kiếm sự thỏa mãn, đó là con đường dẫn tới sinh tử, và tham dục sẽ càng khiến con người khổ đau.
Trên con đường tu tập, người ta cần phải tiêu diệt và kiểm soát được lòng tham dục của mình. Điều này sẽ giúp con người có thể đạt được sự giải thoát và hạnh phúc tâm linh. Theo đạo Phật, việc kiểm soát dục là cách để loại bỏ đi sự khổ đau và đạt được niềm vui và bình an thật sự.
Tuy nhiên, việc kiểm soát dục không phải là dễ dàng. Lòng tham của con người rất mạnh và luôn thúc đẩy ta đến việc muốn sở hữu nhiều hơn và hưởng thụ nhiều hơn. Để kiểm soát dục, người ta cần phải rèn luyện và tu tập để phát triển sự tự chủ và tự kiểm soát.
Trên thế giới hiện nay, tham dục vẫn là một vấn đề nghiêm trọng. Việc lạm dụng tài nguyên thiên nhiên, đổ bộ vào các chiến tranh, đua tranh quyền lực và tài sản, v.v… đều là những dấu hiệu của sự tham dục không kiểm soát. Việc học tập về tham dục và cách kiểm soát nó là rất cần thiết để giúp con người tìm đến sự cân bằng và hạnh phúc trong cuộc sống.
Diệt dục là gì trong Phật giáo?
Theo Phật giáo, diệt dục có nghĩa là từ bỏ ham muốn cá nhân, nhất là ham muốn sở hữu 5 điều xấu (tiền bạc, sắc dục, danh vọng, ăn uống, ngủ nghỉ). Tuy nhiên, việc diệt dục không đồng nghĩa với việc từ bỏ tất cả các ham muốn. Những ham muốn có nguồn gốc từ tâm hồn, hướng đến điều thiện, muốn giải thoát chúng sinh, hay muốn giác ngộ đạo Phật, đều là những ham muốn mà mỗi người nên có.
Cách diệt dục như thế nào?
Đạo Phật dạy rằng, chúng ta cần diệt dục nhưng cũng cần tăng dục. Tuy nhiên, nếu không hiểu rõ điều này, có thể dễ dàng nhận thấy mâu thuẫn. Phật tử thường nói rằng “Tu hành vô dục, đạo quả nan thành”, ý nghĩa là để đạt được thành tựu, chúng ta cần có ham muốn, sự cố gắng và sự kiên trì trong công việc hay tu hành. Vì vậy, ham muốn là điều cần thiết, tuy nhiên, chúng ta cần giảm thiểu tính ích kỉ, trở nên vị tha và sáng suốt hơn. Điều này chính là cách tốt nhất để diệt dục, theo lời răn dạy của đạo Phật.
Vấn đề diệt dục trong tuổi trẻ ngày nay
Có nhiều ý kiến cho rằng vấn đề diệt dục trong đạo Phật có phù hợp với giới trẻ và tuổi thanh niên hay không. Tuy nhiên, nhận định đó là hoàn toàn sai. Đối với thanh niên, diệt dục không phải là bóp chết hy vọng, mà là lời chỉ dạy để họ sống đúng với thực tại và không mơ mộng hão huyền.
Với sự sục sôi của tuổi trẻ, thanh niên hiện nay thường vẽ ra những mộng lớn và đánh mất tất cả trong cuộc sống. Điều này cũng khiến họ mất đi lý trí, ham sắc, ham tài, ham danh vọng, trở thành đứa con bất hiếu và phản thầy phản bạn.
Do đó, Phật pháp dạy rằng diệt dục là hạn chế lòng tham để con người không rơi vào vực sâu đau khổ. Tuy nhiên, đây không có nghĩa là muốn cản bước thanh niên, mà muốn họ hành động hợp đạo lý, giữ trọn đạo nghĩa, luôn hướng tới cái thiện.
Điều quan trọng là Phật giáo chỉ rõ diệt mê đắm ngũ dục chứ không phải diệt cái dục cứu người, lòng lương thiện. Nếu ngọn lửa tham dục bớt đi thì nguồn cơn mọi sự đau khổ sẽ giảm đi. Do đó, diệt dục là lời khuyên cần khắc trong tâm mỗi người.
